Restmateriaal

In kader van een onderzoek of behandeling kunnen lichaamsmaterialen worden af- of weggenomen, zoals bij een bloedafname, stoelgangsonderzoek, een punctie, sperma-onderzoek, vervangen van een versleten heup/knie, amputatie van een (deel van een) lidmaat… 

Ook in kader van klinische studies kan materiaal worden afgenomen.

Zowel bij een onderzoek , een behandeling, als bij een studie blijft er altijd restweefsel over.

Maar ook na een miskraam blijft een embryo of een foetus over.

Algemeen kan overblijvend lichaamsmateriaal bewaard worden, samen met medische gegevens voor verder wetenschappelijk onderzoek; dit gebeurt in biobanken. Dit is strikt wettelijk geregeld. Momenteel wordt dit niet gedaan in het ziekenhuis.

Lichaamsmaterialen
  • Lichaamsmateriaal zoals bloed, urine, stoelgang, sperma of weefsel dat overblijft na een onderzoek of een behandeling kan in het labo van het ziekenhuis tijdelijk worden bewaard en eventueel worden aangewend voor bijkomende testen wanneer de behandelend arts daarom vraagt of voor kwaliteit verbeterende projecten, zoals het ijken van toestellen. Na deze periode worden de resten vernietigd via de gepaste ziekenhuisafvalverwerking.
  • Het gebruik en de bewaring van dat materiaal gebeurt volgens de wet van 19 december 2008 inzake het verkrijgen en het gebruik van menselijk lichaamsmateriaal met het oog op de geneeskundige toepassing op de mens of het wetenschappelijk onderzoek. 
  • Deze wet bepaalt dat het lichaamsmateriaal enkel gebruikt en bewaard mag worden indien de patiënt of een ander bevoegd persoon hiertegen geen uitdrukkelijke weigering bekend heeft gemaakt aan de behandelende arts of de medisch directeur.
  • Heb je als patiënt of vertegenwoordiger (echtgenoot, voogd, ouder van minderjarig kind) bezwaar tegen de bewaring en/of het gebruik van overblijvend lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek? Meld dit dan zo snel mogelijk aan jouw behandelende arts of de medisch directeur. Dit zal niets veranderen aan jouw eigen behandeling.
Sperma-onderzoek

Zowel de ontvangst, het onderzoek, de opwerking als het overbrengen van sperma in het kader van kunstmatige inseminatie staat onder strikt wettelijke controle van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (=FAGG). Ons ziekenhuis treedt hierbij op als Intermediaire Structuur, in samenwerking met en onder toezicht van de bank voor menselijke lichaamsmateriaal van het Universitair Ziekenhuis Gent.

Versleten heup/knie
  • Bij geplande heupoperaties (zie verder) , waarbij de heupkop verwijderd wordt om te vervangen door een kunstgewricht,  kan de heupkop bewaard blijven om bijvoorbeeld  bij een andere patiënt een botdefect op te vullen. Een botdefect kan ontstaan  na een ongeval of tumor (dit is een transplantatie). Niet elke heupkop is echter bruikbaar. (zie verder) 

    Om te bepalen of een heupkop bruikbaar is of niet moet voldaan zijn aan strenge wettelijke voorwaarden.. bijvoorbeeld: de heupkop moet afkomstig zijn van een gezonde patiënt die geen virale- of bacteriële besmetting heeft,  de patiënt mag vroeger geen kanker gehad hebben. Hiervoor gebeuren dan ook een aantal extra bloedtesten. Gezien deze testen enige tijd vragen, wordt de heupkop niet bewaard bij een acute operatie.

    Het bewaren van dit stuk bot  gebeurt in een “botbank” en  is eveneens aan strenge normen gekoppeld. Ons ziekenhuis werkt samen met de “bank voor femurkoppen” van AZ  Groenige. Dit staat eveneens volledig onder controle van het FAGG. 

    Het hergebruik van de heupkop kan alleen na toestemming van jou als  patiënt en moet dus de wettelijke reglementering volgen. Uw behandelend arts zal dit op voorhand met u bespreken.

    Wanneer u weigert om dit bot te laten “hergebruiken” dan zal dat niets veranderen aan uw eigen verdere behandeling.

    In alle gevallen gebeurt deze donatie anoniem. 

    Noch het doneren, noch de extra bloedtesten brengen extra kosten mee  voor de donor of voor de ontvanger van het weefsel.

  • Een overblijvende heupkop kan echter ook dienen voor verder wetenschappelijk onderzoek. In geval van een heupkop kan dit onderzoek  helpen om bottransplantatie zo efficiënt en veilig mogelijk te maken. Ook hiervoor zal u op voorhand uw toestemming moeten geven.
  • Wanneer lichaamsmateriaal specifiek wordt afgenomen in het kader van een klinische studie, kan dit alleen wanneer deze studie is goedgekeurd door de CME.
Embryo of een foetus

Wat gebeurt er met een embryo of foetus na een miskraam of zwangerschapsafbreking

Er wordt wettelijk een onderscheid gemaakt tussen baby’s die doodgeboren worden bij een zwangerschapsduur van minder dan  180 dagen en doodgeboren baby’s bij een zwangerschapsduur van 180 dagen of meer.

Bij het overlijden van een foetus van 180 dagen of meer moet steeds een officiële aangifte van overlijden gedaan worden bij de burgerlijke stand en moet  steeds, in samenwerking met een begrafenisondernemer,  een afscheid georganiseerd worden (begrafenis of crematie).

Wanneer het kindje echter geboren wordt voor  180  dagen zwangerschap, kan je als ouder kiezen of je afscheid wil nemen of niet. 

Deze  beslissing wordt, indien mogelijk vóór de zwangerschapsafbreking besproken met iemand van de sociale dienst.

In  een aantal gevallen wordt wat lichaamsmateriaal van het kindje afgenomen om onderzocht te worden in het labo: hiermee probeert men een oorzaak te achterhalen  van het onverwachte overlijden, bv een infectie. Het materiaal kan eveneens dienen voor genetisch onderzoek. Na het onderzoek wordt het resterend weefsel van de foetus volgens de interne procedures verwijderd.